Een reflectie over de Orde van Architecten

Van los beroep tot wettelijke structuur

De Orde van Architecten is geen historisch toeval. Ze werd in 1963 bij wet opgericht op vraag van onze eigen beroepsverenigingen (FAB), met als doel het beroep te bewaken. Daarvoor was alles vaag: de titel ‘architect’ was onbeschermd, opleidingen waren gefragmenteerd, en de beroepsuitoefening onduidelijk. Sindsdien is veel veranderd, maar de nood aan een wettelijke ruggengraat blijft.

Een Orde met een opdracht

De Orde is er voor drie kerntaken:

• Het register bijhouden van wie als wettelijk erkend architect mag optreden.
• De deontologie bewaken die ons beroep richting en betrouwbaarheid geeft.
• De stage organiseren en opvolgen, als eerste poort naar het beroep.

Dit alles wordt bewaakt via tuchtorganen – een onzichtbare, maar belangrijke garantie voor wie in integriteit wil werken.

De uitdaging van vandaag

Toch staat het systeem onder druk. De bouwsector is geëvolueerd. In veel bureaus is nog maar één op vijf collega’s effectief ‘verantwoordelijk’ ingeschreven in het register. De anderen werken als ‘architectuurwerkers’ onder hun vleugels. De kloof groeit.

De stage, zoals ze nu georganiseerd is, sluit niet meer aan bij die praktijk. Andere landen zijn flexibeler:

• In Frankrijk kunnen jonge architecten meteen aan de slag en zich later vrijwillig kandidaat stellen voor volwaardig lidmaatschap via bijkomende opleiding (HMONP).
• In Zwitserland beslist een onafhankelijke examencommissie of iemand als zelfstandig architect erkend wordt.
• In Luxemburg wordt de stage niet langer georganiseerd door de Orde; erkenning volgt uit opleiding en aantoonbare ervaring.

Waarom zouden wij blijven vasthouden aan structuren die jonge collega’s eerder afschrikken dan uitnodigen?

Jouw orde, jouw stem!

De Orde is wat haar leden ervan maken. En dus is het hoog tijd dat jonge architecten hun stem laten horen. Niet om zomaar te klagen, maar om zich actief in te zetten. Door bewust te stemmen bij de volgende verkiezingen. Of beter nog: door zich zélf kandidaat te stellen.

Want een democratische structuur werkt alleen als haar leden zich betrokken voelen. De Orde heeft méér nodig dan kritiek vanop afstand. Ze heeft engagement nodig. Nieuw bloed. Nieuwe inzichten. Nieuwe energie.

Een moderne Orde vraagt moderne stemmen

Bij BVA pleiten we voor een slanke, centrale, eigentijdse Orde. Eén die zich toelegt op haar kerntaken. Die de onafhankelijkheid van het beroep beschermt. Die waakt over de geactualiseerde deontologie. Die tuchtorganen in eigen beheer houdt als efficiënt en rechtvaardig systeem. En die de toegang tot het beroep organiseert op maat van de realiteit vandaag.

Dat is geen utopie. Dat is haalbaar. Maar alleen als we samen die richting insturen.

Tot slot: geen Orde zonder jou

Sommigen willen de Orde afschaffen. Wij niet. Maar wij willen wél dat ze beter wordt. En daarvoor is jouw stem nodig. Jouw betrokkenheid. Jouw kandidatuur misschien?

Laat de Orde niet over aan ‘de anderen’. Zij is van ons allemaal. En dat mogen we best laten zien. Wie morgen wil meebouwen aan het beroep, begint vandaag met engagement.

(tekst: T. Serck - Gent, 6 mei 2025)